نگاهی بر راه پر پیچ و خم ترویج علم در ایران

نوع مقاله : پرونده

نویسنده

خبرنگار

چکیده

یک بار که داشتم نهج البلاغه را ورق می‌زدم، به یکی از زیباترین کلمات قصار حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام برخوردم؛ «هر ظرفی به آنچه در آن نهند پر شود؛ مگر ظرف دانش که هرچه در آن نهند فزونی یابد.» و به راستی این سخن چه زیباست و آدمی را به فکر فرو می‌برد. فکر اینکه چه بسیارند رازهای سر به‌ مهری که انسان در طول تاریخ از عالم طبیعت کشف کرده و چطور این رازهای سر به مهر را به نسل‌های بعدی انتقال داده و از آن برای ساختن زندگی بهتر و آسان‌تر بهره برده است. پرده‌برداری از بخشی از این رازها در دایرة علم قرار می‌گیرد. علمی که ما را تبدیل به پرنده نمی‌کند اما همانند پرنده‌ای در آسمان به پرواز درمی‌آورد؛ علمی که ما را تا نقاط بسیار دوردست کهشان به پیش می‌برد و راهگشای ما برای بیرون آمدن از دل تاریکی‌های نادانی است.
دانشمندان نقشی مؤثر و کلیدی در علم دارند. شاید بهتر باشد خیل عظیم دانشمندان مشتاق علم را در سه گروه تقسیم کنیم؛ دانشمندان تولیدگر علم، توسعه‌دهندگان علم و مروجان علم. مروجان علم افرادی هستند که دغدغه دارند علم را به دست مردم برسانند و آن‌ها را نیز در لذت دانایی سهیم کنند.
شاید به درازای ۱۵۰ سال باشد که مردم ایران در راه تجدد و علم قدم گذاشته‌اند؛ راهی که با تأسیس دارالفنون شروع شد و اکنون صدها دانشگاه و مرکز آموزش عالی از دل آن بیرون آمده است. حال این پرسش به وجود می‌آید که در طول این 150 سال و با گام نهادن ایران در راه پر پیچ و خم تجدد و علم، مروجان علم در ایران چه کرده‌اند؟